Onte participamos no Faladoiro Arredor da Economía Circular, organizado por Unión de Consumidores de Galicia e o concello de Santiago de Compostela. Estivemos con Manuel Vicente, de Efervesciencia, e cos cómicos Fran Rei e Pedro Brandariz. O Faladoiro foi gravado e pronto esperamos compartir con vós o enlace para visualizalo. Mentres tanto, queremos facer unha pequena introdución sobre o concepto de Economía Circular.
Xa escoitaches falar sobre Economía Circular?
Segundo información do Parlamento Europeo, en Europa xeramos cinco toneladas de residuos por persona ao ano. Imaxinades o impacto que isto supón? Pois ben, a economía circular basease na determinación de que eses “residuos” non son “lixo”, senon produtos ou materiais que poden ser reintroducidos nas cadeas de produción, poden reutilizarse, repararse ou reciclarse. Esa é a base da economía circular. O obxectivo é deixar atrás o modelo lineal que leva funcionando no mundo dende a revolución industrial. É hora de romper co modelo produtivo de “extraer-producir-usar-tirar”. Debemos substituílo por unha economía circular que amplíe a vida útil dos produtos para reducir o uso de materias primas e a xeración de residuos.
De feito, a economía circular xorde como resposta á escaseza de recursos naturais, á contaminación do planeta e ao cambio climático, buscando fontes de recursos e de enerxía para atender as necesidades das nosas xeracións sen comprometer as necesidades das xeracións venideiras. Neste sentido, a economía circular está moi presente nas axendas das empresas, que teñen a oportunidade de transformar o seu modelo de negocio hacia un modelo que teña impacto positivo nos treis eidos principais da sostiblidade: no social, ambiental e económico. Este último é o que pode chamar máis atención. Resulta que reducindo o impacto ambiental tamén podemos aumentar os beneficios económicos, grazas aos principios da economía circular. Cales son estos principios básicos?
1. Preservar e mellorar o capital natural
Este principio consiste na procura dunha utilización das materias primas cada vez máis eficiente. Cando achegar recursos naturais sexa necesario, débense seleccionar aqueles que empreguen recursos renovables ou que utilicen menores cantidades de produtos naturais. Unha economía circular mellora o capital natural creando condicións que, por exemplo, permitan a rexeneración do chan. Neste caso o exemplo estrela é a compostaxe dos residuos orgánicos, do que falaremos máis adiante.
2. Optimizar o uso dos recursos
O segundo principio baséase en buscar unha maior rotación dos produtos e os seus compoñentes, logrando un maior ciclo de utilización, e polo tanto, alogar seu ciclo de vida. Para iso é fundamental o ecodeseño, de tal maneira que o produto se poida crear, reparar e/ou reciclar dunha maneira eficiente. Esta idea de alongar o ciclo de vida é clave para poñer en práctica a economía circular dende casa.
3. Fomentar a eficacia do sistema
Este terceiro principio alcánzase reducindo as externalidades dos procesos de utilización de recursos naturais (por exemplo, utilizando restos alimentarios, empregando menos ou mellor o territorio…), e buscando sinerxias entre os diferentes axentes que interveñen neste proceso.
→ Cando aflora a economía circular?
Que estabamos excedendo os límites do Planeta xa era cousa sabida ao longo do século pasado. Non hai máis que ler o famoso informe “Os límites do crecemento”, encargado en 1972 polo Club de Roma. Pero parece que ás veces é necesaria unha crise global para reaccionar, e esta produciuse en 2009. Desde entón, a idea da economía circular emerxe con forza como un novo paradigma fronte ás triplas crises: económica, ambiental e social.
Neste contexto, era e é necesario aproveitar doutro xeito os recursos, e esquecernos de desperdiciar o que xa empezabamos a non ter en abundancia. E era cuestión de todos, porque a transformación debía ser global. Empresas, gobernos, organismos internacionais e sociedade civil empezaron a alumar unha nova visión sobre o mundo, os seus recursos e, moi especialmente, a forma en que os usamos. Así xurdiu a primeira fundación para a economía circular: a Fundación Ellen MacArthur, creada no ano 2010 co obxectivo de acelerar a transición cara á economía circular.
Aquí teño unha reflexión persoal que me provoca especial fascinación. Resulta que a miña avoa, xa dende nena, aló polos anos 40, practicaba a economía circular. Aínda non existía o concepto, pero o modelo circular estaba máis que instaurado nas aldeas galegas dende sempre. Por que? Porque é o lóxico aproveitar os recursos que temos. Porque é o lóxico respetar o territorio que che da de comer. Porque na autosuficiencia dos nosos ancestros atopamos todo ese ciclo de vida pechado, no que non existían os residuos! Os restos orgánicos ían para o gando ou para abonar a terra, e todo todo se aproveitaba. Pero non temos que remontarnos séculos atrás. A xeración da miña nai, que naceu arredor dos anos 60, (imaxino que haberá representantes desta xeración entre o público) Recordades os envases retornables? Ou arreglar a roupa sempre en lugar de tirala? Ir o zapateiro tamén era e é un acto de rebeldía a favor da economía circular, rexeitando o modelo de usar e tirar. E, sen dúbida, para min o exemplo máis evidente de economía circular é a compostaxe. Falaremos diso na próxima entrada!